Ustalenie ojcostwa – jak dochodzić, czego żądać
Ojciec dziecka sam może złożyć oświadczenie w urzędzie stanu cywilnego lub sądzie opiekuńczym, a poza granicami kraju również przed konsulem. Do ważności takiego oświadczenia konieczne jest potwierdzenie matki złożone w ciągu 3 miesięcy.
Jednak zazwyczaj jedna ze stron jest przeciwna złożeniu oświadczenia, w takiej sytuacji pozostaje ustalenie ojcostwa przez sąd.
Kto może domagać się ustalenia ojcostwa?
Zazwyczaj ojcostwa dziecka dochodzi jego matka, rzadziej domniemany ojciec. Mogą oni z takimi wnioskami występować do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Potem, przez kolejne 3 lata (do osiągnięcia 21 roku życia) z wnioskiem o ustalenie ojcostwa występuje już samo dziecko. Ewentualnie zawsze wniosek taki może złożyć prokurator jeżeli uzna to za konieczne dla ochrony praworządność i interesu społecznego.
Dlaczego warto dążyć do ustalenia ojcostwa?
Podczas procesu można wnosić również o uregulowanie innych kwestii, takich jak alimenty, nazwisko dziecka (może ono przyjąć nazwisko ojca, panieńskie nazwisko matki lub oba – dwuczłonowe), ustalenie władzy rodzicielskiej (brak orzeczenia sądu w tym przedmiocie oznaczać będzie przyznanie obojgu rodzicom pełni praw), ale również zasądzenie części kosztów związanych z ciążą i porodem, o ile ojciec dziecka w nich nie partycypował.
Czy badanie DNA jest konieczne?
Sąd w postępowaniu będzie dążył do ustalenia tzw. „prawdy obiektywnej”, a więc wydając orzeczenie musi mieć pewność co do prawdziwości przedstawionych faktów. Dowodami w sprawie o ustalenie ojcostwa są zeznania świadków, którzy mają wiedzę o życiu i kontaktach stron, ale również wiadomości, z których wynikałoby, że druga strona przyznaje twierdzeniom co do tożsamości ojca. Oczywiście, koronnym dowodem w takich sprawach jest badanie DNA, które rozstrzyga wszystko. Jednak jeżeli pozostałe dowody są dla sądu wystarczające to badanie takie nie jest konieczne.
Jakie trudności możemy napotkać?
Nie można uznać dziecka za swoje, jeżeli wcześniej został już ustalony ojciec lub gdy obecnie toczy się w tej sprawie postępowanie.
Najbardziej skomplikowaną sytuacją jest ta, gdy chcemy uznać ojcostwo dziecka, którego matka pozostaje w związku małżeńskim z innym mężczyzną, gdyż w polskim prawie obowiązuje tzw. zasada domniemania ojcostwa męża matki. Jednak jest to domniemanie wzruszalne, możliwe do obalenia.
W takiej sytuacji najpierw musi dojść do zaprzeczenia ojcostwa męża, a dopiero później ustalenia ojcostwa biologicznego ojca dziecka.